Nielegalny pobór energii

Nielegalny pobór energii

Autorzy:
mgr inż. Paweł Polus
ZPBE Energopomiar-Elektryka Gliwice

W ciągu ostatnich kilu lat, na zlecenie jednego z zakładów energetycznych, prowadzono kontrole układów pośrednich pomiaru energii elektrycznej. Łącznie skontrolowano ok. 100 obiektów.
W niniejszym opracowaniu przedstawiono w skrótowej formie zakres przeprowadzanych prac, jak również przegląd uzyskanych wyników.

Wstęp

W ciągu ostatnich kilu lat, na zlecenie jednego z zakładów energetycznych, prowadzono kontrole układów pośrednich pomiaru energii elektrycznej. Łącznie skontrolowano ok. 100 obiektów. W niniejszym opracowaniu przedstawiono w skrótowej formie zakres przeprowadzanych prac, jak również przegląd uzyskanych wyników.

Krótkie przedstawienie sytuacji prawnej związanej z wykonywanymi badaniami

Z prawnego punktu widzenia, całość zagadnień związanych z przeprowadzaniem kontroli układów pomiaru energii elektrycznej, reguluje „ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI” z dnia 11 sierpnia 2000 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez przedsiębiorstwa energetyczne.
Wszelkie czynności wykonywane w czasie kontroli, przeprowadzano zgodnie z postanowie-niami zawartymi w tym rozporządzeniu.

Dodatkowo, w zakresie badania przekładników korzystano z następujących norm:

  • PN – EN 60044 – 1: 2000 
    Przekładniki – Przekładniki prądowe
  • PN – EN 60044 – 1: 2000/A1:2002 
    Przekładniki – Przekładniki prądowe (ZMIANA A1)
  • PN – EN 60044 – 1: 2000/A1:2003
    Przekładniki – Część 1: Przekładniki prądowe (ZMIANA A1)
  • PN – EN 60044 – 1: 2000/A2:2004 
    Przekładniki – Przekładniki prądowe (ZMIANA A2)
  • PN – EN 60044 – 2: 2001
    Przekładniki – Przekładniki napięciowe indukcyjne
  • PN – EN 60044 – 2: 2001/A1:2002
    Przekładniki – Przekładniki napięciowe indukcyjne (ZMIANA A1)
  • PN – EN 60044 – 2: 2001/A1:2003
    Przekładniki – Część 2: Przekładniki napięciowe indukcyjne (ZMIANA A1)
  • PN – EN 60044 – 2: 2001/A2:2004 
    Przekładniki – Przekładniki napięciowe indukcyjne (ZMIANA A2)
  • PN – EN 60044 – 3: 2003(U
    Przekładniki – Część 3: Przekładniki kombinowane
  • PN – EN 60044 – 5: 2005(U
    Przekładniki – Część 5: Przekładniki napięciowe pojemnościowe

Opis czynności związanych z kontrolą układów pomiaru energii elektrycznej

Oględziny obejmujące sprawdzenie:

  • stanu zewnętrznego obudowy przekładników prądowych i napięciowych;
  • zamocowania przekładników prądowych i napięciowych;
  • cech legalizacyjnych urzędu miar
  • stanu plomb dostawcy energii elektrycznej umieszczonych na:
    • tablicach licznikowych;
    • listwach Ska;
    • osłonach listew zaciskowych liczników;
    • osłonach listew zaciskowych przekładników prądowych i napięciowych;
    • drzwiach celki pomiarowej;
    • odłączniku pola pomiaru napięcia.

Sprawdzenie układu połączeń obwodów pomiarowych obejmujące:

  • obwody prądowe
    • stan i poprawność połączeń pierwotnych przekładników prądowych;
    • stan i poprawność połączeń uzwojeń wtórnych przekładników prądowych z listwą Ska;
    • stan i poprawność połączeń obwodów listwy Ska i połączeń pomiędzy listwą Ska a listwą przyłączeniową liczników energii;
  • obwody napięciowe
    • stan i poprawność połączeń pierwotnych przekładników napięciowych;
    • stan i poprawność połączeń obwodów napięciowych z listwą Ska;
    • stan i poprawność połączeń obwodów listwy Ska i połączeń pomiędzy listwą Ska a listwą przyłączeniową liczników energii.
  • Sprawdzenie obciążeń uzwojeń wtórnych rdzeni przekładników prądowych i uzwojeń wtórnych przekładników napięciowych oraz stwierdzenie ich zgodności (lub jej braku) z wymaganiami normy branżowej PN-E -04700.
  • Sprawdzenie danych znamionowych przekładników prądowych i napięciowych (tabliczka znamionowa) ze stanem faktycznym.
  • Pomiar rezystancji izolacji przekładników prądowych i napięciowych.
  • Sprawdzenie dokładności przekładników prądowych dla wartości 5%, 20%, 100% i 120% prądu znamionowego, przy obciążeniu rzeczywistym przekładnika oraz dla obciążeń wynoszących 25% i 100% obciążenia znamionowego.
  • Sprawdzenie dokładności przekładników napięciowych dla wartości 80%,100% i 120% napięcia znamionowego, przy obciążeniu rzeczywistym przekładnika oraz dla obciążeń wynoszących 25% i 100% obciążenia znamionowego.

Pomiary związane z wymienionymi pracami wykonywane są aparaturą mającą spójność po-miarową z państwowymi wzorcami jednostek miar.

Kalibrację przyrządów pomiarowych i procedury pomiarowe wykonujemy we współ-pracy z naszym laboratorium przyrządów pomiarowych akredytowanym w PCA (Polskie Centrum Akredytacji, nr akredytacji AP 063), które posiada wypracowane procedury w za-kresie wykonywania w/w pomiarów.
Procedury te opracowane zostały w oparciu o postanowienia Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 lutego 2004 r. w sprawie wymagań metro-logicznych, którym powinny odpowiadać przekładniki klasy dokładności 0,5 i dokładniejsze do współpracy z licznikami, oraz zgodnie z postanowieniami Polskich Norm dotyczących przekładników prądowych i napięciowych oraz badań odbiorczych układów pomiarowych.

Najczęściej spotykane usterki w układach pomiaru energii

W trakcie przeprowadzanych kontroli wykryto szereg usterek występujących w układach po-miarowych. Do najczęściej spotykanych należały:

  • brak plomb na drzwiach celek w polach pomiaru napięcia,
  • brak plomb na tablicach licznikowych,
  • brak plomb na skrzynkach zaciskowych przekładników napięciowych i prądowych,
  • niedociążone obwody prądowe,
  • niedociążone obwody napięciowe,
  • przewody napięciowe i prądowe prowadzone przez listwy pośredniczące.

Statystyczne przedstawienie wyników uzyskanych w trakcie kontroli

W ramach przeprowadzonych kontroli zbadano ogółem 199 obwodów prądowych i 210 ob-wodów napięciowych.

Uzyskano następujące wyniki. 

Obwody prądowe:

  • przekładniki niedociążone - 42 szt.
  • przekładniki przeciążone - 4 szt.
  • przekładnia niezgodna z tabliczką znamionową - 4 szt.
  • błędy nie mieszczące się w klasie - 5 szt.
  • przekładniki uszkodzone - 3 szt.

Łączny udział usterek w badanych obwodach wyniósł 29%.

Obwody napięciowe:

  • przekładniki niedociążone - 98 szt.
  • błędy nie mieszczące się w klasie - 27szt.
  • przekładniki uszkodzone - 2 szt.
  • za niski poziom izolacji uzwojeń - 3 szt.

Łączny udział usterek w badanych obwodach wyniósł 62%.

Wszystkie z wymienionych usterek mają znaczny wpływ na dokładność pomiaru energii elek-trycznej, a niektóre (np. przerwa w uzwojeniu wtórnym przekładnika prądowego, za niska wartość rezystancji izolacji uzwojeń) są wręcz niebezpieczne, grożą, bowiem poważną awarią i uszkodzeniem bądź zniszczeniem aparatury rozdzielczej.

Znaczna ilość usterek wynika z zaawansowanego wieku przekładników (niektóre zo-stały wyprodukowane w latach 50 – tych) oraz z faktu, że niektóre z usterek są nie do wykry-cia w trakcie bieżącej eksploatacji.

Przykłady uszkodzeń lub prób nielegalnego poboru w układach pośrednich pomiaru energii

Poniżej podano kilka przykładów ingerencji w obwody pomiarowe, prowadzących do nielegalnego poboru energii.

  • Przekładniki prądowe, zainstalowane w sieci 20 kV, o przekładni znamionowej 5/5 A i tak był skonfigurowany licznik), których rzeczywista przekładnia wynosiła 100/5 A.
    Licznik wykazywał 20 to krotnie mniejszy przepływ energii od rzeczywistego. Na zdjęciu 1 pokazano fotografię jednego z przekładników.
    zdjęcie 1
  • Na rysunku 2 pokazano przekładnik prądowy o przekładni znamionowej 100/5 A, pod-czas gdy przekładnia rzeczywista wynosiła 150/5 A. Licznik wykazywał 1.5 krotnie mniejszy przepływ energii od rzeczywistego.
    zdjęcie 2
  • Przekładniki prądowe z rozległymi zwarciami zwojowymi w uzwojeniu pierwotnym, które w konsekwencji prowadziły do znacznego zaniżenia przepływu energii przez licznik. Obecność zwarć stwierdzono na podstawie pomiaru krzywych magnesowania rdzeni. Po czę-ściowym demontażu ustalono, że uzwojenia wtórne i rdzenie były w idealnym stanie, wobec tego usunięto częściowo izolację uzwojeń pierwotnych, w celu stwierdzenia ich stanu. Uzwo-jenia były w znacznym stopniu uszkodzone. Z uwagi na to, że rdzenie nie uległy przegrzaniu, tego typu uszkodzenia są bardzo mało prawdopodobne w warunkach eksploatacyjnych. Opi-sane fakty prowadzą do wniosku, że uzwojenia pierwotne zostały celowo zasilone prądem stałym o znacznej wartości. Do spowodowania tego rodzaju uszkodzeń, nie jest konieczna jakakolwiek ingerencja do wnętrza przekładnika. Jeden z przekładników, po demontażu, pokazano na rysunkach 3 i 4.
    zdjęcie 3
    zdjęcie 4
  • Nielegalny pobór energii, polegający na zwieraniu uzwojeń wtórnych przekładników prądowych.
    Na jednym z obiektów stwierdzono, że do kabla wiodącego przewody z uzwojeń wtórnych przekładników prądowych, został w kanale kablowym podpięty równolegle inny kabel, za-kończony listwą, co umożliwiało zwieranie uzwojeń wtórnych. Po zwarciu uzwojeń, licznik praktycznie nie wykazywał żadnego przepływu. Opisaną sytuację pokazano na rysunkach 5 i 6.
    zdjęcie 5
    zdjęcie 6
  • Zły stan techniczny przekładników
    Na rysunku 7 pokazano przykładowo przekładnik napięciowy w bardzo złym stanie technicz-nym, nie spełniający żadnych wymogów metrologicznych.
    zdjęcie 7

Podsumowanie

W czasie prowadzonych kontroli stwierdzono bardzo dużą ilość usterek w układach pomiaru energii elektrycznej, przy czym znaczna ich część w sposób wymierny wpływa na dokładność pomiaru energii. W związku z tym (nawet bez podejrzenia o nielegalny pobór), prowadzenie tego typu kontroli wydaje się być w pełni uzasadnione.

Wszelkie pytania prosimy kierować do:

  • mgr inż. Paweł Polus , Diese E-Mail-Adresse ist vor Spambots geschützt! Zur Anzeige muss JavaScript eingeschaltet sein., 32 237 66 53

Dane kontaktowe

Zakład Pomiarowo-Badawczy Energetyki
"ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA"
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
ul. Świętokrzyska 2, 44-100 Gliwice
woj. śląskie, Polska

(+48) 32 237 66 03 (sekretariat)

(+48) 32 237 66 15 (centrala)

(+48) 32 231 08 70 (fax)

Nasze wyróżnienia

gazela2010

gazela2009

gazela2008

 

UE ŚCP Europejskie Fundusze Strukturalne

UE Program Operacyjny Inteligentny Rozwój